سوپر مارکت یا هایپر مارکت چیست؟
سوپر مارکت در واقع شکلی جدید از بقالی سنتی است با این تفاوت که مشتریان اجناس مورد نظر خود را بصورت سلف سرویس از قفسه یا یخچال فروشگاهی بر می‌دارند. معمولا هایپر مارکت ها بزرگتر از سوپر مارکت ها هستند و محصولات بیشتر با تنوع و تخفیف بیشتر می‌فروشند. بیش از 80٪ از کالاهای سوپرمارکت‌ها مواد خوراکی هستند. سوپرمارکت‌ها در نزدیکی مناطق مسکونی وجود دارند تا دسترسی به آنها راحت‌تر باشد.
تاریخچه شکل گیری انواع فروشگاه مواد غذایی و یخچال فروشگاهی
از دلایل اصلی شکل‌گیری این‌گونه فروشگاه میتوان به پیشرفت جوامع بشری و افزایش جمعیت اشاره کرد. با الگو گرفتن از کشور‌های پیشرفته در ایجاد مرکز تجاری و فروشگاه‌های بزرگ برای پاسخ‌گویی نیاز مشتریان، سوپر مارکت ها ایجاد شدند.
تا مدتی پیش خرید نیازهای روزمره و مواد غذایی از بقالی انجام می‌شد که مغازه‌دار یا فروشنده کالاهای درخواستی مشتریان را پرسیده، آنها را آماده می‌کرد و پس از آن به حساب کردن آن می‌پرداخت. حتما تجربه دارید که در این شرایط اگر تعداد مشتریان زیاد باشد مجبور به ایستادن طولانی مدت در صف خواهند شد و ممکن است زمانی که نوبت به آنها می‌رسد کالای موردنظر موجود نباشد.
در سال 1915 در نیویورک شخصی به نام وینسنت آستور اقدام به اجرای ایده خود کرد. او تصمیم گرفت مغازه 90 متری خود را با سرمایه 750 هزار دلار تبدیل به فروشگاهی کند که انواع مواد غذایی و مایحتاج مردم از جمله میوه، گوشت، لبنیات و حتی گل در آن به فروش برسد. او تمام این کالاها را به صورت عمده خریداری و در مغازه خود قرار دارد اما برخلاف انتظار فروش او کاهش یافته و نزدیکان نیز از او خرید نمی کردند و پس از گذشت دو سال مجبور به بستن مغازه شد.
در سال 1916 کلارنس ساندرس تصمیم گرفت مغازه ای تاسیس کند که مشتریان مواد غذایی و مایحتاجشان را از بین کالاهای موجود انتخاب کنند. در واقع این روش که فروش سلف سرویس است بسیار مورد استقبال قرار گرفت و موفق به افتتاح شعب دیگر مغازه خود شد.
در سال 1930 در آمریکا فردی به نام میشل کولن مغازه ای با مساحت 560 مترمربع افتتاح کرد و علاوه بر الهام گرفتن از ایده ساندرس که استفاده از یخچال فروشگاهی و ارائه سلف سرویس کالاها بود به اختصاص سازی هر بخش برای ارائه کالای خاص و ایجاد پارکینگ برای مشتریان نمود. در واقع این کار نمونه اولیه سوپر مارکت های امروزی بود. 17 شعبه از فروشگاه کولن در 6 سال تاسیس شد و ایده بسیار موفقیت آمیز بود. این ایده به مرور سراسر دنیا را فراگرفته و از آن استقبال کردند.
انواع فروشگاه ها
بر اساس مکان:
فروشگاه زنجیره ای محلی: فروشگاه های زنجیره ای محلی مربوط به شهرها بوده و در داخل شهر یا گاهی در اطراف آن افتتاح می شود.
فروشگاه زنجیره ای محله ایی: فروشگاه زنجیره ای محله‌ای در سرتاسر طول و عرضِ یک واحد جغرافیایی مشخص افتتاح می شوند.
فروشگاه زنجیره ای کشوری: فروشگاه های زنجیره ای کشوری در سرتاسر طول و عرض جغرافیاییِ کشور واقع شده‌اند
براساس سطح کاربری:
1-فروشگاه محلی:
این فروشگاه ها معمولا فضای 60 تا 150 متر دارند و محیط آن چیدمان و دکور ساده ای دارد. ارائه و فروش مواد غذایی و کالاهای ضروری مانند شوینده، لبنی، نوشیدنی و خوراکی توسط فروشگاه محلی یا بقالی انجام می‌شود. معمولا 4 فروشگاه در یک محله کوچک یافت می‌شود.
معمولا در این گونه فروشگاه های خرده فروشی به دلیل فضای کمتر فروشگاه به تعداد محدود تر از یخچال فروشگاهی استفاده می‌نمایند. که معمولا یخچال ایستاده تاثیر زیادی بر فروش بیشتر آن ها خواهند داشت.
2- فروشگاه عمومی:
فروشگاه‌های عمومی چیدمان ساده ای دارد و تجهیزات فروشگاهی و یخچال های فروشگاهی سطح متوسط در آنها استفاده می‌شود.
معمولا در روستاها و مناطقی که دسترسی به آن ها راحت نیست فروشگاه عمومی وجود دارد که انواع کالا در آن به فروش می‌رسد.
3- مینی سوپر مارکت:
سوپرمارکت کوچک یا مینی سوپر دارای چند یخچال و قفسه است و کمی بزرگتر از فروشگاه محلی است. مناطق با جمعیت متوسط به مینی سوپرها نیاز دارند.
4- سوپر مارکت:
این نوع فروشگاه در شهرها که دارای جمعیت بالاتری هستند قرار دارد و کالاهای اساسی از جمله شوینده، خوراکی، پوشاک و... را ارائه می‌کنند اما عمده اجناس آن ها خوراکی هستند درنتیجه در چیدمان آن ها بیشتر از انواع یخچال فروشگاهی استفاده می شود.
5- سوپر مارکت بزرگ:
در سوپرمارکت‌های بزرگ تمامی کالا و خدمات سوپرمارکتی با تنوع بسیار بیشتر ارائه می‌شود. در برخی از سوپرمارکت‌های بزرگ، اقلامی مانند: مبلمان و تجهیزات دکوراسیون داخلی به فروش می‌رسد. متراژ سوپرمارکت‌های بزرگ اغلب بالای 4000 متر است.
نکته: تفاوت‌های اصلی سوپر مارکت‌ها و فروشگاه‌های محلی؛ متراژ فروشگاه، نوع تجهیزات فروشگاهی، یخچال فروشگاهی و نوع قفسه‌بندی فروشگاه است.
6- فروشگاه زنجیره‌ای:
این نوع فروشگاه‌ها در هرجایی از دنیا ممکن است توسط بخش خصوصی یا دولتی اداره شوند و شاید برای برخی این سوال مطرح شود که این چه نوع فروشگاهی است؟ فروشگاه زنجیره‌ای به گروهی از فروشگاه‌های همنام گفته می‌شود که به‌صورت یکپارچه اقدام به فروش کالا و خدمت می‌کنند. در فروشگاه‌های زنجیره‌ای استفاده از تجهیزات و یخچال های فروشگاهی مناسب و قفسه‌بندی استاندارد اهمیت بالایی دارد. در این فروشگاه‌ها تمام مایحتاج خانواده ارائه می‌شود؛ بطور مثال از خوراکی و شوینده‌ها تا پوشاک و لوازم برقی بزرگ در فروشگاه‌های زنجیره‌ای یافت می‌شود. بطور معمول در هر محله شهرنشین بزرگ حداقل یک فروشگاه زنجیره‌ای وجود دارد. در برخی از این فروشگاه‌ها اقلام به‌صورت نقد یا قسطی فروخته می‌شود. در اکثر فروشگاه های زنجیره‌ای به دلیل رقابت شدید در بازار، قیمت فروش کالا یا خدمت پایین تر از سوپرمارکت‌ها یا فروشگاه‌های محلی است. میتوان گفت تمامی انواع یخچال فروشگاهی در آن ها مورد استفاده قرار می‌گیرند تا بتوانند تمام محصولات را به بهترین شکل در معرض نمایش قرار دهند. یخچال ایستاده، نیمه ایستاده، ویترینی و فریزرها همگی مورد استفاده آن ها خواهد بود.
7- فروشگاه تخصصی:
فروشگاه محصولاتی که تنها یک برند خاص را می‌فروشند از فروشگاه‌های تخصصی هستند. در این فروشگاه‌ها، کالای هم‌خانواده و بصورت تخصصی به فروش می‌رسد. این نوع فروشگاه‌ها
تجهیزات فروشگاهی اختصاصی نیاز دارند و باید در انتخاب آنها و همچنین قفسه‌بندی و چیدمان بسیار دقت کرد.
8- فروشگاه چند قسمتی:
در این فروشگاه‌ها، کالاها بر اساس نوع، قیمت یا جنسیت مشتری جدا هستند و برای هر بخش نیز مسئول فروش خاص خود را دارد. بطور مثال یک فروشگاه چندقسمتی برای فروش پوشاک سه بخش بانوان، آقایان و کودکان دارد و هر بخش نیز فروشنده اختصاصی دارد و خریدار پس از گذر از این بخش‌ها وارد بخش دیگری از فروشگاه می‌شود. لازم به ذکر است که در این نوع از فروشگا‌ها، کالای فاسدشدنی ارائه نمی‌شود و اکثرا در حوزه پوشاک فعالیت دارند. چیدمان فروشگاهی برای فروشگاه‌های چندقسمتی از اهمیت بالایی برخوردار است.
9- هایپرمارکت:
هایپرمارکت‌ها، تلفیقی از سوپرمارکت و فروشگاه چندقسمتی هستند و اکثرا فضایی حدود 1هزار تا 3هزار مترمربع را در برمی‌گیرند. و تقریبا 2 تا 3 برابر سوپرمارکت‌های بزرگ هستند. هایپرمارکت‌ها طیف بالایی از کالا را شامل می‌شوند و تمامی نیاز خریدار را بصورت یکجا فراهم می‌کنند. قفسه‌بندی در این نوع از فروشگاه‌ها با وسواس خاصی انجام می‌شود تا مشتری به‌راحتی کالای مدنظر را بیابد. چیدمان کالاها در قفسه‌های هایپرمارکت‌ها نیز از این قاعده مستثنا نیستند. از
یخچال پرده هوا نیز به دلیل سهولت در انتخاب کالاها در هایپرمارکت‌ها استفاده می‌شود.
10- فروشگاه ارزان فروش:
همان‌طور که از نام این نوع از فروشگاه‌ها مشخص است، کالا با کمترین قیمت عرضه می‌شود و حداقل سود در نظر گرفته‌شده است. طراحی داخلی این نوع فروشگاه‌ها بسیار ساده است و تجهیزات فروشگاه بسیار ساده‌ای در این نوع فروشگاه‌ها استفاده می‌شود. اکثرا متراژ این فروشگاه‌ها بین 1هزار تا 4هزار مترمربع است.
11- سوپرمارکت ها یا هایپرمارکت های لوکس و پریمیوم:
این گونه فروشگاه ها ۳ فاکتور اصلی را سرلوحه کار خود قرار می دهند. در بین آن ها میتوان به تازگی مواد غذایی ارائه شده، سرویس‌های اختصاصی برای مشتریان و همچنین چیدمان خاص اشاره کرد. سیستم‌های راهنمای مسیر در این مکان‌ها به دقت طراحی شده و همچنین اجناس به طوری خاص و دقیق به نمایش گذاشته شده‌اند. به علاوه از وسایل، امکانات و یخچال فروشگاهی گران قیمت و لوکس در این نوع مغازه‌ها استفاده شده چرا که این سطح از سوپرمارکت ها برای مشتریان خاص طراحی شده‌اند. این دسته از فروشگاه‌ها باید در هنگام چیدمان یخچال فروشگاهی مورد نیاز خود حتما دکوراسیون و رنگ مناسب با فضای خود را به جهت تامین زیبایی فضا در نظر بگیرند.